listen
// του Χάινριχ Μπελ, απόσπασμα από το βιβλίο του «οι απόψεις ενός κλόουν» //
Άνοιξα τον τηλεφωνικό κατάλογο, κι έψαξα για τον αριθμό του Κάλικ. Ήθελα πολύ να του μιλήσω, αμέσως, τώρα που είχα κουρδιστεί. Θυμήθηκα πως τον είχα ξαναδεί άλλη μια φορά μετά από κείνο το επεισόδιο, σε κάποια ζουρ φιξ στο πατρικό μου, κουβέντιαζε μ’ έναν ραβίνο περί «εβραϊκής πνευματικότητας», και μ’ είχε κοιτάξει ικετευτικά, κουνώντας το κεφάλι. Τον πόνεσε η ψυχή μου το ραβίνο. Ήταν πολύ γέρος, με άσπρη γενειάδα, και τόσο αγαθός και αθώος, που φοβήθηκα. Φυσικά, ο Χέρμπερτ εξηγούσε σ’ όποιον πρωτογνώριζε πως είχε υπάρξει Ναζί και αντισημίτης, και πως «η Ιστορία του άνοιξε τα μάτια». Κι όμως, μια μέρα πριν μπουν οι Αμερικανοί στη Βόννη, έκανε γυμνάσια με τα παιδιά στο κτήμα μας, και τους έλεγε: «Και μόλις φανεί ο πρώτος σκατοεβραίος, βαράτε στο ψαχνό!».
Αυτό που μ’ εξόργιζε στις κοσμικές συγκεντρώσεις της μάνας μου, ήταν η αθωότητα των «επαναπατρισθέντων προσφύγων». Οι δηλώσεις μετανοίας τους συγκινούσαν βαθύτατα, το ίδιο και οι κραυγαλέες ομολογίες πίστεως στη δημοκρατία, και κάθε λίγο έβλεπες συναδελφώσεις και αγκαλιές. Πού να καταλάβουν πως το μυστικό της τρομοκρατίας βρίσκεται στην λεπτομέρεια; Είναι παιχνιδάκι να μετανιώνεις για τα μεγάλα πράγματα – πολιτικά λάθη, μοιχείες, φόνους, αντισημιτισμούς – αλλά ποιός συγχωρεί όταν έχει συλλάβει τις λεπτομέρειες, το βλέμμα του Μπρυλ και του Χέρμπερτ Κάλικ στον πατέρα μου όταν μ’ έπιασε απ’ τον ώμο, τον Χέρμπερτ Κάλικ, πυρ και μανία, όταν χτυπούσε τη γροθιά του στο τραπέζι, με κοίταζε με τα πεθαμένα μάτια του, κι απαιτούσε «αυστηρότητα, αμείλικτη αυστηρότητα», ή πάλι όταν άρπαζε απ’ το γιακά τον Γκαιτς Μπούχελ, τον έστηνε μπροστά στην τάξη, αγνοώντας τις χαμηλόφωνες διαμαρτυρίες του καθηγητή μας, κι έλεγε: «κοιτάξτε τον καλά, κι αν δεν είναι Εβραίος, να μου τρυπήσετε τη μύτη!» Έχω φυλάξει μες στο κεφάλι μου πάρα πολλές στιγμές, πάρα πολλές λεπτομέρειες, μικροπράγματα – και τα μάτια του Χέρμπερτ δεν άλλαξαν καθόλου από τότε.
Χάινριχ Μπελ, «οι απόψεις ενός κλόουν», εκδ. Γράμματα, μτφρ. Τζένη Μαστοράκη
Άνοιξα τον τηλεφωνικό κατάλογο, κι έψαξα για τον αριθμό του Κάλικ. Ήθελα πολύ να του μιλήσω, αμέσως, τώρα που είχα κουρδιστεί. Θυμήθηκα πως τον είχα ξαναδεί άλλη μια φορά μετά από κείνο το επεισόδιο, σε κάποια ζουρ φιξ στο πατρικό μου, κουβέντιαζε μ’ έναν ραβίνο περί «εβραϊκής πνευματικότητας», και μ’ είχε κοιτάξει ικετευτικά, κουνώντας το κεφάλι. Τον πόνεσε η ψυχή μου το ραβίνο. Ήταν πολύ γέρος, με άσπρη γενειάδα, και τόσο αγαθός και αθώος, που φοβήθηκα. Φυσικά, ο Χέρμπερτ εξηγούσε σ’ όποιον πρωτογνώριζε πως είχε υπάρξει Ναζί και αντισημίτης, και πως «η Ιστορία του άνοιξε τα μάτια». Κι όμως, μια μέρα πριν μπουν οι Αμερικανοί στη Βόννη, έκανε γυμνάσια με τα παιδιά στο κτήμα μας, και τους έλεγε: «Και μόλις φανεί ο πρώτος σκατοεβραίος, βαράτε στο ψαχνό!».
Αυτό που μ’ εξόργιζε στις κοσμικές συγκεντρώσεις της μάνας μου, ήταν η αθωότητα των «επαναπατρισθέντων προσφύγων». Οι δηλώσεις μετανοίας τους συγκινούσαν βαθύτατα, το ίδιο και οι κραυγαλέες ομολογίες πίστεως στη δημοκρατία, και κάθε λίγο έβλεπες συναδελφώσεις και αγκαλιές. Πού να καταλάβουν πως το μυστικό της τρομοκρατίας βρίσκεται στην λεπτομέρεια; Είναι παιχνιδάκι να μετανιώνεις για τα μεγάλα πράγματα – πολιτικά λάθη, μοιχείες, φόνους, αντισημιτισμούς – αλλά ποιός συγχωρεί όταν έχει συλλάβει τις λεπτομέρειες, το βλέμμα του Μπρυλ και του Χέρμπερτ Κάλικ στον πατέρα μου όταν μ’ έπιασε απ’ τον ώμο, τον Χέρμπερτ Κάλικ, πυρ και μανία, όταν χτυπούσε τη γροθιά του στο τραπέζι, με κοίταζε με τα πεθαμένα μάτια του, κι απαιτούσε «αυστηρότητα, αμείλικτη αυστηρότητα», ή πάλι όταν άρπαζε απ’ το γιακά τον Γκαιτς Μπούχελ, τον έστηνε μπροστά στην τάξη, αγνοώντας τις χαμηλόφωνες διαμαρτυρίες του καθηγητή μας, κι έλεγε: «κοιτάξτε τον καλά, κι αν δεν είναι Εβραίος, να μου τρυπήσετε τη μύτη!» Έχω φυλάξει μες στο κεφάλι μου πάρα πολλές στιγμές, πάρα πολλές λεπτομέρειες, μικροπράγματα – και τα μάτια του Χέρμπερτ δεν άλλαξαν καθόλου από τότε.
Χάινριχ Μπελ, «οι απόψεις ενός κλόουν», εκδ. Γράμματα, μτφρ. Τζένη Μαστοράκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου