Λαφάργκ και Ναμπόκοφ στην άνω πόλη

«ας είμαστε τεμπέληδες σε όλα, εκτός από τον έρωτα, το πιοτό και την τεμπελιά», Λέσινγκ.

Μια αλλιώτικη τρέλα διακατέχει τις εργατικές τάξεις των εθνών στα οποία βασιλεύει ο καπιταλιστικός πολιτισμός. Η τρέλα αυτή συμβαδίζει με ατομικά και κοινωνικά δεινά, που δύο αιώνες τώρα, ταλαιπωρούν την δύστυχη ανθρωπότητα. Η τρέλα αυτή είναι ο έρωτας για τη δουλειά, το θανατηφόρο πάθος για τη δουλειά, που φτάνει μέχρι την εξάντληση των ζωτικών δυνάμεων του ατόμου και των απογόνων του. Αντί να καταπολεμήσουν αυτήν την διανοητική διαστροφή, παπάδες, οικονομολόγοι και ηθικολόγοι έχουν καθαγιάσει τη δουλειά. Άνθρωποι τυφλοί και στενοκέφαλοι, θέλησαν να φανούν σοφότεροι απ’ τον Θεό τους. Άνθρωποι αδύναμοι κι αξιοκαταφρόνητοι, θέλησαν ν’ αποκαταστήσουν αυτό που είχε καταραστεί ο Θεός τους. Εγώ, που δεν παριστάνω τον εγκρατή και ηθικό χριστιανό, θέτω τις κρίσεις τους υπό την κρίση του Θεού τους. Θέτω τα κηρύγματα της θρησκευτικής, οικονομικής και φιλελεύθερης ηθικής τους υπό την κρίση των συντριπτικών επιπτώσεων της εργασίας στην καπιταλιστική κοινωνία. 

(..) Ο Έλληνας ποιητής Αντίπατρος, που έζησε την εποχή του Κικέρωνα, ύμνησε με τα ακόλουθα λόγια την εφεύρεση του νερόμυλου (που άλεθε το σιτάρι), που θ’ απελευθέρωνε τις δούλες και θα ξαναέφερνε την χρυσή εποχή:
«Ξεκουράστε το χέρι που γυρνάει τον μύλο, μυλωνούδες, και κοιμηθείτε ήσυχα! Ας λαλεί μάταια ο πετεινός πως ξημερώνει! Η Δήμητρα έβαλε τις νύμφες να κάνουν τη δουλειά των δούλων! Νάτες! Πηδούν ανάλαφρα στη ρόδα! Να ο άξονας με τις αχτίνες! Περιστρέφεται τρίζοντας και γυρνάει τη βαριά μυλόπετρα! Ας ζήσουμε όπως ζούσαν οι πατέρες μας κι ας απολαύσουμε τεμπέλικα τα δώρα της Θεάς!»
(..) Νομίζουν άραγε (σ.σ. οι προλετάροι), όπως τους λένε οι ψεύτες οικονομολόγοι, ότι οι παλαιότεροι παραγωγοί, που δούλευαν μόνο πέντε μέρες την εβδομάδα, ζούσαν μόνο με άερα και νερό; Όχι βέβαια! Είχαν ελεύθερες ώρες για τις επίγειες απολαύσεις, για τον έρωτα και το γλεντοκόπι – τιμούσαν χαρούμενα τον φαιδρό ιεό της Απραξίας. Η βλοσυρή Αγγλία, που ζει τώρα κάτω από τον ζυγό του προτεσταντισμού, ονομαζόταν τότε «Εύθυμη Αγγλία» (merry England). Ο Ραμπελαί, ο Κεβέδο, ο Θερβάντες και πλήθος άλλοι άσημοι συγγραφείς περιπετειωδών μυθιστορημάτων, κάνουν να μας τρέχουν τα σάλια όταν περιγράφουν τις μνημειώδεις κραιπάλες που γίνονταν ανάμεσα σε δύο μάχες και δύο λεηλασίες και στις οποίες τα «έσπαγαν όλα». Ο Γιόρντενς και η φλαμανδική σχολή τις απεικόνισαν στους έξοχους πίνακές τους. Τί απογίνατε υπέροχα στομάχια σαν του Γαργαντούα; Τί απογίνατε υπέροχα μυαλά, που χωρούσατε όλες τις ανθρώπινες σκέψεις;

του Πωλ Λαφάργκ , απόσπασμα από το βιβλίο του «Το δικαίωμα στην τεμπελιά», εκδόσεις Νησίδες, μτφρ.:Βασίλης Τομανάς

«Ακου αγώνας για τη ζωή! Η κατάρα της μάχης και του μόχθου στέλνει τον άνθρωπο πίσω στην κατάσταση του αγριόχοιρου, στα γρυλίσματα των θηρίων που δεν ξέρουν άλλο από το ξέφρενο κυνήγι της τροφής. Την παρατηρήσαμε πολλές φορές τη μανιακή εκείνη γυαλάδα στο ραδιούργο βλέμμα της νοικοκυράς που κατοπτεύει τα τρόφιμα στο μπακάλικο ή διερευνά το νεκροτομείο του χασάπη. Δουλευτές του κόσμου, διαλυθείτε! Λάθος λένε τα παλιά βιβλία. Ο κόσμος πλάστηκε μια Κυριακή».

του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ