"το ποσό της δικής μας πραγματικής μιζέριας"

απόσπασμα από το άρθρο «Οικονομική και τραπεζική κρίση: οι λύσεις του Προυντόν», του Philippe Paraire (via περιοδικό "Ευτοπία")

Σύμφωνα με τον Προυντόν, η κοινωνική επανάσταση οφείλει να ολοκληρώσει το έργο που ξεκίνησε η Γαλλική επανάσταση, η οποία έμεινε στα λόγια (..) με άλλα λόγια η προαναγγελία της ισότητας των δικαιωμάτων δεν συνοδεύτηκε από αντίστοιχη εφαρμογή της ισότητας στην πράξη. Για τον ίδιο απουσιάζει από τη διαδικασία η επίθεση στη μηχανή παραγωγής κοινωνικής ανισότητας που βρίσκεται στην καρδιά αυτού του ιδιοκτησιακού συστήματος: τα τραπεζικά κέρδη. Αυτή η ανισότητα στην κατανομή του κεφαλαίου αποτελεί θεμέλιο του καπιταλισμού. Σε ένα άρθρο του, με ημερομηνία 20 Μαΐου του 1848, ο Προυντόν γράφει: «το ποσό της δικής μας πραγματικής μιζέριας ισοδυναμεί με το ποσό των αγαθών που μας υφαρπάζει το κεφάλαιο» («Λύση στο κοινωνικό πρόβλημα»).

Σύμφωνα με τον Προυντόν, το αντίτιμο που ο δανειστής απαιτεί από τον δανειζόμενο να αποπληρώσει είναι κλοπή. Στην ουσία, ο Προυντόν εξηγεί ότι πρόκειται για μια εικονική αξία η οποία δεν αντιστοιχεί σε κανένα πραγματικό προϊόν. Το οικονομικό αντίτιμο έχει οριστεί στο όνομα μιας υπηρεσίας που δεν υφίσταται. Αυτός που δανείζει έχει αρκετά και δεν στερείται τίποτα. Δεν δημιουργεί καμία περιουσία και ωστόσο «απολαμβάνει πολύ περισσότερα απ’ ό,τι συνεισφέρει στην ανταλλαγή κεφαλαίου», μας λέει ο Προυντόν (στην 5η του επιστολή στον Frederic Bastia, στις 3 Δεκεμβρίου του 1849). Ο Προυντόν ορίζει τον σοσιαλισμό ως «δάνειο χωρίς τόκο». Αυτή η θεωρία της δωρεάν πίστωσης αποτελεί συστατικό στοιχείο της καταδίκης της ιδιοκτησίας, γιατί ο έντοκος δανεισμός στηρίζει την ύπαρξη της οικονομικής ανισότητας. (..) Είναι δυνατό να προκύψει και να εφαρμοστεί ένα οικονομικό σύστημα βασισμένο στην αμοιβαιότητα και όχι στην κλοπή. Είναι αναγκαίο να σταματήσει αυτός ο παραλογισμός που στηρίζεται στην άρνηση της ορθολογικής πρότασης του Προυντόν σχετικά με τη δωρεάν πίστωση η οποία, αν εφαρμοζόταν, θα κατέληγε πολύ απλά στην παράλυση της λειτουργίας του καπιταλισμού.

Απόσπασμα από το άρθρο «Οικονομική και τραπεζική κρίση: οι λύσεις του Προυντόν», του Philippe Paraire που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ευτοπία (Οκτώβρης 2011) (μτφρ: Μ. Κοντομάρη)